Klanten en samenleving vertrouwen op een veilige, betrouwbare en betaalbare energievoorziening. Onze medewerkers hebben ook afgelopen jaar hard gewerkt om dit vertrouwen waar te maken. We zijn verheugd te constateren dat we een leveringszekerheid van bijna 100% hebben gerealiseerd in 2015.  Voor wat betreft onze veiligheidsresultaten hebben we de meeste doelstellingen gehaald. We hebben een nieuw programma opgezet gericht op veiligheidsbewustzijn- en gedrag. Dit werpt zeker zijn vruchten af, maar onze ambities gaan verder dan de huidige resultaten. Verder laten onze inspanningen op het gebied van milieu, zoals onze footprintreductie, in 2015 de gewenste verbeteringen zien. Onze financiële resultaten zijn solide waardoor we € 332 miljoen in de vorm van dividend aan onze aandeelhouder, de Nederlandse Staat, uitkeren.

Mede door onze investeringen in gasinfrastructuur (leidingen, installaties, terminals en opslagfaciliteiten) kunnen afnemers profiteren van een goed functionerende gasmarkt in Nederland en Duitsland. In het najaar hebben we een nieuwe pijpleiding van ons Duitse net naar Denemarken in gebruik genomen en op de Maasvlakte zijn we samen met Vopak gestart met de uitbreiding van onze infrastructuur voor vloeibaar aardgas gericht op de transportsector. Daarnaast hebben we verdere stappen gezet in de realisatie van groengasprojecten en de ontwikkeling van nieuwe diensten met betrekking tot de contractering van capaciteit in ons netwerk en onze gasopslag. Een goed functionerende gasmarkt draagt tevens bij aan een betaalbare en betrouwbare gas- en warmtevoorziening in Noordwest-Europa. In 2015 is het handelsplatform TTF verder gegroeid als toonaangevende marktplaats in Europa.

Gasmarkt in verandering

De gasmarkt is sterk in verandering. In 2015 heeft de minister van Economische Zaken een verdere vermindering van de gasproductie uit het Groningen-veld aangekondigd. Om voldoende gas voor klanten en samenleving beschikbaar te hebben, is extra aanvoer van gas uit andere Nederlandse velden en uit het buitenland nodig. Dankzij de gasrotonde kan het gas van over de hele wereld worden aangevoerd. De interne Europese energiemarkt functioneert steeds beter. Er vindt een verschuiving plaats van nationale naar internationale markten. Dit komt met name door de uitbreiding van interconnectiecapaciteit en een groter internationaal aanbod van gas via pijpleidingen en LNG. We willen hierin onze leidende positie als grensoverschrijdende gasinfrastructuurspeler behouden en waar mogelijk versterken.

De veranderingen in de gasmarkt vragen ook in operationele zin om aanpassingen. Zo moet bijvoorbeeld buitenlands gas voor de Nederlandse kleinverbruikers worden gemengd met stikstof om de juiste kwaliteit te bereiken. Wij bereiden daarom een uitbreiding van onze stikstoffaciliteiten voor. Daarnaast zorgen we ervoor dat onze infrastructuur, zowel wat leidingen en installaties betreft als onze ICT-systemen, in topconditie blijft door de uitvoering van onderhouds- en vervangingsprogramma’s.

De rol van gas in energietransitie

In lijn met de afspraken die zijn gemaakt tijdens de klimaattop in Parijs maakt het kabinet de vermindering van de CO₂-uitstoot tot speerpunt in het energiebeleid. In het in januari 2016 gepubliceerde Energierapport houdt het daarbij alle beschikbare energieopties open die ervoor kunnen zorgen dat het energiesysteem niet alleen schoner wordt, maar ook veilig, betrouwbaar en betaalbaar blijft. In de transitie naar een volledig duurzame energietoekomst mag de dagelijkse energievoorziening niet stagneren of haperen.

Het kabinet beschrijft in het Energierapport diverse terreinen waarop gas en gasinfrastructuur het verschil kunnen maken in het realiseren van de doelen in 2050. Het uitgangspunt is dat gas als minst vervuilende fossiele brandstof nog lang een belangrijke rol zal spelen. Het volume van aardgas zal op langere termijn afnemen, waarbij het in toenemende mate vervangen wordt door hernieuwbare gassen. Aardgas zal dan steeds meer worden ingezet voor toepassingen waar geen schonere alternatieven voorhanden zijn, bijvoorbeeld in de hogetemperatuurprocessen in de industrie of in het goederenvervoer via schepen en trucks, waar LNG kan dienen als vervanging van vervuilende brandstoffen als diesel en stookolie. Daarnaast zal gas dienen als back-up op de momenten dat energie uit hernieuwbare bronnen onvoldoende beschikbaar is. Wij ondersteunen deze “Gas op maat” aanpak. We werken met partners aan de ontwikkeling van LNG-infrastructuur en het stimuleren van de inzet van hernieuwbare gassen, zoals groen gas en syngas.

In goed overleg met onze aandeelhouder en de betrokken ministeries onderzoeken wij de wijze waarop we met onze bestaande bedrijfsmiddelen, specifieke competenties en expertise een positieve bijdrage kunnen leveren aan de energievoorziening van vandaag en aan een CO₂-arme energievoorziening in de nabije toekomst, die betrouwbaar en betaalbaar blijft. Gezien de verwachte afnemende rol van kolencentrales in de toekomst kan gas, als schoonste fossiele brandstof die flexibel inzetbaar is, een aanzienlijke bijdrage leveren aan CO₂-reductie de komende 20 jaar.

Energiedialoog

Energie is een maatschappelijk vraagstuk geworden met grote aandacht voor de leefomgeving. In 2015 hebben we vele gesprekken hierover gevoerd met stakeholders, zowel binnen als buiten de gassector en zowel met beleidsmakers als met milieu- en belangenorganisaties. In een aantal gevallen heeft dit geleid tot nieuwe vormen van samenwerking. In 2015 waren we mede-oprichter van de nieuwe Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie. Het actief deelnemen aan de brede energiedialoog, zowel in onze maatschappelijke als politieke omgeving,  is in 2016 een van onze speerpunten.

De veranderingen in de gasmarkt betekenen voor ons dat wij de efficiency van onze interne processen verder gaan verhogen door middel van versnelling en versimpeling van processen en structuren en ons innovatievermogen gaan vergroten.

In het uitvoeren van onze activiteiten en het realiseren van onze doelen is de inzet, kennis en ervaring van onze medewerkers onmisbaar. Wij danken alle collega’s voor hun bijdrage in 2015. Samen met hen bouwen we vol vertrouwen verder aan de energie-infrastructuur voor de toekomst.

Han Fennema, CEO
René Oudejans, CFO

Ontwikkelingen in onze omgeving

Er vinden momenteel drie ingrijpende veranderingen plaats in de Europese en Nederlandse energievoorziening die voor ons van groot belang zijn. Ten eerste staan Nederland en Europa voor de opgave om in 2050 de totale uitstoot van broeikasgassen met 80 tot 95% verminderd te hebben. Deze doelstelling is recent bij de klimaattop in Parijs bevestigd. Dit betekent een vrijwel volledige reductie van CO₂-uitstoot in de energievoorziening. Dat vereist een ingrijpende transformatie die niet alleen technologisch van aard is, maar die ook in een voortdurende wisselwerking zal staan met bredere maatschappelijke ontwikkelingen op sociaal, economisch en financieel gebied. Het is bovendien een transformatie waarbij de energievoorziening niet mag haperen. De betrouwbaarheid en (maatschappelijke) kosten van een zich vernieuwende energievoorziening vormen risicovolle aspecten die daarbij expliciete aandacht vragen. Het in januari 2016 door het Ministerie van Economische Zaken gepubliceerde energierapport onderstreept dit. Het energierapport benadrukt verder dat aardgas als minst vervuilende fossiele energiedrager een bijzondere positie inneemt in de transitie naar een CO₂-vrije energievoorziening. Aardgas zal komende decennia een belangrijk onderdeel van de energievoorziening in Nederland blijven, al zal deze rol op langere termijn veranderen.

Ten tweede verandert de gasmarkt in Noordwest-Europa doordat de (vooral Nederlandse) gasproductie in hoog tempo terugloopt door het leegraken van gasvelden, maar ook door beslissingen ten aanzien van de productie uit het Groningen-veld als gevolg van de aardbevingenproblematiek. Deze terugloop in volume en flexibiliteit is sterker dan de verwachte daling van de vraag door verduurzaming, waardoor groeiende en aanvullende import in Nederland en Noordwest-Europa nodig is. Naar verwachting zal er meer LNG en Russisch gas worden aangevoerd. Over de details van deze aanvoerroutes is echter nog onzekerheid. In de huidige markt met lage prijzen voor gas, uiteenlopende verwachtingen over ontwikkeling van de gasvraag en geopolitieke onzekerheid, is het voor marktpartijen moeilijk om langjarige verplichtingen aan te gaan en om besluiten te nemen over het ontwikkelen van energie-infrastructuur.

Tot slot ontwikkelt de energiemarkt zich steeds meer van nationaal naar internationaal. Dat komt door beter op elkaar aansluitende diensten en producten, een beter werkende interne Europese energiemarkt, de uitbreiding van interconnectiecapaciteit en een groter internationaal aanbod van gas via pijpleidingen en LNG.

Wat betekenen deze ontwikkelingen voor ons?

Hybride-systeemperspectief
De overgang naar een CO₂-neutrale energievoorziening heeft gevolgen voor de rol van gas en gasinfrastructuur. Op korte en middellange termijn kan het vervangen van kolen door gas voor de elektriciteitsproductie voor een aanzienlijke CO₂-reductie en een hogere benutting van gasinfrastructuur zorgen. Echter, in de setting van de energietransitie is op lange termijn een afname van het aardgasverbruik onvermijdelijk. Daarnaast zal het aandeel van hernieuwbare gassen, zoals groen gas, toenemen. In het duurzame energiesysteem van de toekomst zullen verschillende soorten gassen, elektriciteit en warmte gezamenlijk een rol spelen en elkaar beïnvloeden. Door het aan elkaar koppelen van de sterke punten van gas, elektriciteit en warmte, kunnen de zwakke punten die deze energiedragers afzonderlijk hebben, worden ondervangen. We willen onze gasinfrastructuur daarom geschikt maken om andere soorten gassen, zoals waterstof, te kunnen transporteren en opslaan. Daarmee optimaliseren we de benutting van ons net. Daarnaast moeten we koppelingen aanbrengen tussen de nu grotendeels gescheiden gas-, warmte- en elektriciteitssystemen. Vanuit dit hybride-systeemperspectief en de kaders van ‘betaalbaar, betrouwbaar en duurzaam’, zijn we ervan overtuigd, dat blijvend gebruik van de bestaande gasinfrastructuur in combinatie met andere energiedragers, zoals groen gas, waterstof en stroom, ook een maatschappelijk optimale keuze is.

Liquide handelsplaats
De teruggang in productie in Nederland leidt tot een verandering in gasstromen en daarmee in een verandering in capaciteitsboekingen. Er zal meer gas uit niet-Nederlandse bronnen gecontracteerd gaan worden. Het is niet vanzelfsprekend dat deze nieuwe stromen via ons netwerk zullen gaan. We ondervinden hierbij concurrentie van buitenlandse gasinfrastructuurbedrijven.
We streven ernaar om transitstromen aan te trekken door goede aansluiting op importpunten, samenwerking met aangrenzende infrastructuurbedrijven, een goedwerkend, efficiënt systeem zonder fysieke knelpunten, aantrekkelijke diensten en tarieven, marktkoppeling en een liquide handelsplaats. Zo kunnen wij ons netwerk aantrekkelijk en de tarieven laag houden en profiteren onze klanten van een goed werkende gasmarkt.

Europese integratie
Betere (fysieke) interconnectie binnen Europa en betere werking van de gashandelsmarkten zorgen ervoor dat ook markten die niet direct aan Nederland grenzen in toenemende mate invloed op de prijsvorming in Nederland hebben. We verwachten dat deze impact steeds groter wordt, omdat de Europese integratie verder toeneemt, waardoor markten steeds meer met elkaar verbonden worden. In deze markten kunnen we onze competenties op het vlak van infrastructuur en ontwikkelen van markten omzetten in waarde voor de samenleving en aandeelhouder. Daarom hebben we een Europese focus en willen we onze leidende positie versterken, waarbij samenwerking met Europese partners belangrijker wordt.

We monitoren deze ontwikkelingen nauwkeurig. We houden hier rekening mee bij de jaarlijkse evaluatie van onze strategie. We stellen de strategie bij als we daarvoor aanleiding zien.

We hebben een publieke taak en ons doel is om vanuit deze taak een veilige, betrouwbare, betaalbare en duurzame energievoorziening mogelijk te maken. Dit doen wij op een efficiënte en professionele manier. De rol hierin van gasinfrastructuur vormt de basis voor onze strategie. Met de verbindende rol die onze infrastructuur in de energievoorziening inneemt, spelen we in op de energiebehoeften van klanten en consumenten. Om hieraan te kunnen blijven voldoen, werken wij innovatief en grensverleggend op het gebied van energie, en van (aard)gas in het bijzonder. Om onze strategie te kunnen realiseren, hanteren we een businessmodel waarmee we zo goed mogelijk kunnen inspelen op kansen in de markt, risico’s kunnen mitigeren en waarde kunnen genereren voor onze stakeholders. De aspecten die in ons proces van waardecreatie een rol spelen, hebben we opgenomen in ons waardecreatiemodel.

De wensen van onze klanten vormen een belangrijk uitgangspunt bij onze dienstverlening.
We willen onze leidende Europese positie uitbouwen. We zoeken daarbij waar mogelijk samenwerking met partners. Zowel nationaal als internationaal. In onze strategie houden we rekening met de kansen, risico’s en uitdagingen van de snel veranderende energiemarkt. We voeren regelmatig omgevingsanalyses uit om te zorgen voor een goede aansluiting tussen onze strategie, onze doelstellingen, ons businessmodel en de actualiteit.

Strategische pijlers

Onze strategie rust op onderstaande drie pijlers:

• Optimale infrastructuur: het optimaliseren van de waarde van onze bestaande assets
• Europees verbinden: het versterken van onze leidende positie als grensoverschrijdende gasinfrastructuuronderneming in Europa
• Energie in transitie: het mogelijk maken van de transitie naar duurzamer energiegebruik

Optimaliseren van de waarde van onze bestaande assets

Onze gasinfrastructuuractiviteiten staan centraal in onze activiteiten. We leggen de nadruk op het uitvoeren van de wettelijke taken van netbeheerders GTS en Gasunie Deutschland, waarmee we bijdragen aan een goed functionerende gasmarkt. Wij zorgen via onze netbeheerders voor het beheer en de ontwikkeling van het gastransportnet door het aanbieden van transport- en aanverwante diensten, kwaliteitsconversie en het borgen van de leveringszekerheid.

Versterken van onze leidende positie als grensoverschrijdende gasinfrastructuuronderneming in Europa

In een steeds verder consoliderende markt gaan we de uitdaging aan onze leidende positie als grensoverschrijdende gasinfrastructuurspeler te behouden en waar mogelijk te versterken. We willen ervoor zorgen dat onze infrastructuur voor marktspelers de voorkeursroute is voor hun gastransport, zodat onze assets zo goed mogelijk benut worden. Bovendien versterken we hiermee onze positie als aangewezen gesprekspartner voor regelgevende instanties. Daarmee zijn wij in staat positieve invloed uit te oefenen ten behoeve van adequate regelgeving. Onze positionering als innovatieve dienstverlener draagt hier ook aan bij.
In het afgelopen jaar hebben we intensief gewerkt aan mogelijke samenwerking met andere gasinfrastructuurbedrijven om te komen tot een verdere verbreding van de gasrotonde, mede door een vergroting van de aanvoer- en doorvoermogelijkheden van gas en aldus bevoorradingsmogelijkheden te bevorderen voor Nederland en het Europese continent.

Mogelijk maken van de transitie naar meer duurzaam energiegebruik

De vraagstukken op het gebied van energie en duurzaamheid zijn uitdagender dan ooit. Op weg naar een schonere energietoekomst die haalbaar, maar ook betrouwbaar en betaalbaar is, willen we kansen benutten. We geloven in een duurzame toekomst waarin een blijvende rol voor gas is weggelegd. Wij focussen hierbij op groen gas, warmtevoorziening in de gebouwde omgeving en carbon capture, transport and storage (CCTS). Als de maatschappij een keuze maakt voor CCTS zullen wij dat mogelijk helpen maken.

In 2015 hebben we onze strategie op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) opnieuw bekeken en aangepast aan actuele ontwikkelingen binnen ons bedrijf en in de buitenwereld. Onze speerpunten op het gebied van MVO zijn rechtstreeks afgeleid van onze strategie. Goede prestaties op het gebied van de speerpunten veiligheid, leveringszekerheid en zorg voor onze medewerkers blijven de basis vormen van onze MVO-strategie. Zij bepalen het draagvlak voor onze activiteiten, onze licence to operate. Speciale speerpunten in 2016-2017 zijn: footprintreductie, energietransitie, duurzame mobiliteit en maatschappelijk verantwoord inkopen. Onze resultaten op deze gebieden bepalen steeds meer onze ruimte voor verdere ontwikkeling, onze licence to grow. We vertellen meer over de activiteiten en resultaten op deze gebieden in het hoofdstuk Onze resultaten.

Footprintreductie

We richten ons op het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen door het beperken en voorkomen van methaanemissies, het nuttig aanwenden van energie en efficiënte verbranding. Met ons programma voor footprintreductie dragen we bij aan de overheidsdoelstellingen op het gebied van CO₂-reductie en duurzame energie. We streven ernaar om hierin toonaangevend te zijn binnen de internationale gasinfrastructuursector. In 2050 willen we samen met een aantal Europese netbeheerders een CO₂-neutrale gasvoorziening hebben gerealiseerd, in het zogenoemde Green Gas Initiative. Op weg daar naartoe willen we in onze eigen bedrijfsvoering in 2020 ten opzichte van 1990 20% directe CO₂-emissie (ofwel 93 kiloton CO₂-equivalent) hebben verminderd*. In 2030 willen we onze CO₂-emissies met 40% hebben teruggebracht ten opzichte van de emissies die in 1990 zijn opgetreden**.

Energietransitie

Wij zijn ervan overtuigd dat gas en gasinfrastructuur op veel manieren kunnen bijdragen aan een duurzame energievoorziening. Zo zorgen zij ervoor dat de ontwikkeling van hernieuwbare energie zoals wind en zon betrouwbaar en betaalbaar kan blijven. Door gas in te zetten als flexibele partner voor elektriciteitsopwekking wordt optimaal gebruik gemaakt van reeds bestaande infrastructuur. Bovendien is gas een energiedrager die zich ook ontwikkelt naar een hernieuwbare energievorm door de productie van groen gas en waterstof. De eerste stappen bij de ontwikkeling naar een duurzame energievoorziening zijn uitdagend om verschillende redenen, zoals financiering, de stand van technologische ontwikkelingen en het verbinden van verschillende ketens om een sluitende duurzame business case te krijgen. We streven ernaar om deze stappen waar mogelijk in samenwerking met andere partijen te zetten, binnen of buiten onze keten. Op die manier willen we de kans van slagen zo groot mogelijk maken. We focussen ons bij het onderwerp energietransitie op de volgende gebieden: hernieuwbaar gas, hybride oplossingen voor warmtevoorziening en small scale LNG. Deze lichten we elders in dit verslag verder toe.

Maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI)

Bij onze inkoopactiviteiten richten we ons op het vergroenen van onze activiteiten door bijvoorbeeld de inkoop van groene energie. Daarnaast maken we met onze leveranciers afspraken over het niet toepassen van kinderarbeid. Dit hebben we vastgelegd in een gedragscode voor onze leveranciers. In 2016 willen we meer vorm en structuur geven aan duurzaam inkopen in de vorm van een MVI-beleid, dat past bij een bedrijf als het onze.

Duurzame mobiliteit

We stimuleren onze medewerkers om zo min mogelijk kilometers te maken voor hun werkzaamheden. Thuiswerken vormt daarvan een onderdeel, maar dat is natuurlijk niet voor alle werkzaamheden mogelijk. Een deel van het wagenpark dat we gebruiken voor onderhoudswerkzaamheden rijdt op groen gas. Verder stellen we NS-business cards en leenfietsen ter beschikking aan onze medewerkers voor werkverkeer. Daarnaast beschikken we over enkele leenauto’s op groen gas die voor zakelijke ritten gebruikt kunnen worden. Op diverse van onze kantoren zijn faciliteiten beschikbaar om per videoconferencing te vergaderen, ook om het aantal kilometers te verminderen. Op basis van deze mogelijkheden willen we in 2016-2017 komen tot een gestructureerd beleid hiervoor en onderzoeken welke mogelijkheden we nog meer kunnen benutten.

  * Dit betreft uitsluitend scope 1 van het GHG-protocol (zie paragraaf Milieu)
** Gerekend over de volle scope (1, 2 en 3) van het GHG-protocol

We kijken naar de kansen en sterktes van ons bedrijf, en ook naar de bedreigingen en de zwaktes van onze organisatie, ook in relatie tot andere vergelijkbare Europese bedrijven. Een belangrijk uitgangspunt is dat wij in markten waarmee wij minder bekend zijn nauw samen werken met partners. Dit geldt zowel voor markten in geografische zin als ook voor veel projecten die aan de transitie naar een CO₂-neutrale energievoorziening bijdragen.

Sterktes

• Gasinfrastructuur: sterk in operationele, commerciële en netwerkplanningactiviteiten en in het management van nieuwbouwprojecten
• Goede naamsbekendheid en reputatie
• Een lange geschiedenis en veel ervaring met, en kennis van, de Nederlandse en Duitse gas-business
• Sterk in zakelijke dienstverlening (business tot business)
• Processen in hoge mate geautomatiseerd
• Grensoverschrijdend actief met een breed scala aan midstream assets
• Solide financiële positie

Zwaktes

• Hoofdactiviteiten met name gericht op de gasbusiness
• Afhankelijk van een relatief gering aantal partners
• Beschikking over een beperkt aantal assets in groeimarkt(en)
• Beperkte ervaring met innovatieve projecten in nieuwe omgevingen
• Personeelsopbouw (hoge gemiddelde leeftijd) 

Kansen

• Inspelen op en stimuleren van nieuwe duurzame energiemarkten door het ontwikkelen van duurzame business
• Invulling geven aan onze rol van energie-infrastructuuronderneming in de duurzame transitie door samenwerking met regionale netwerkbedrijven en andere nationale energie-infrastructuurbedrijven
• Versterken van onze positie als grensoverschrijdende gasinfrastructuuronderneming in Europa door samenwerking met toonaangevende gastransportondernemingen
• Bijdragen aan (Europese) voorzieningszekerheid door aansluiten op extra LNG-aanbod in Noordwest-Europa en extra aanbod Russisch gas voor Europa

Bedreigingen

• Rol van gas niet onbetwist
• Snel veranderende bedrijfsomgeving met een verwachte afname van gastransport
• Geopolitieke ontwikkelingen
• Ontwikkelingen wet- en regelgeving en regulering
• Verloren gaan van kennis van bijna gepensioneerde, ervaren medewerkers